Форекс арилжаанд амжилттай оролцох гол хүчин зүйл бол чиг хандлагыг зөв тодорхойлж, ханшийн хөдөлгөөнийг урьдчилан мэдэрч, бусдаас түрүүлж шийдвэр гаргах чадвар юм. Ихэнх арилжаачид тренд аль хэдийнэ эхэлсний дараа оролцож, ашиг олох боломж хязгаарлагдмал болдог. Харин туршлагатай арилжаачид зах зээлийн дотоод механизмыг ойлгосноор чиг хандлагыг бүрэлдэхээс нь өмнө илрүүлж, илүү өндөр үр дүнтэй арилжаа хийж чаддаг.

Энэ нийтлэлд бид:

• Чиг хандлага гэж юу болох
• Чиг хандлагын мөчлөгүүд
• Хэрхэн тренд бүрэлдэхийг урьдчилан мэдэх
• Ямар хэрэгслүүд ашиглах
• Зах зээлийн сэтгэл зүйг хэрхэн ойлгох
• Үндсэн ба техникийн шинжилгээний хослолыг ашиглах

гэсэн гол сэдвүүдийг дэлгэрэнгүй танилцуулах болно.

Чиг хандлага гэж юу вэ?

Форекс болон бусад санхүүгийн зах зээл дээр "чиг хандлага" гэдэг нь ханш (үнэ) тодорхой хугацааны турш нэг чиглэлд тогтмол шилжилт хийж буй байдлыг хэлнэ. Энэ нь зах зээлийн оролцогчдын итгэл үнэмшил, хүлээлт, эдийн засгийн мэдээ, төв банкны бодлого зэрэг олон хүчин зүйлээс шалтгаалдаг.

Чиг хандлагын 3 үндсэн төрөл:

1. Өсөх чиг хандлага (Uptrend)

• Ханшийн өндөр болон доод цэгүүд дарааллан өсөж буй үед үүсдэг.
• Энэ нь зах зээлд худалдан авагч тал давамгайлж байгааг илтгэнэ.
• Доошоо чиглэсэн залруулга (pullback) гарах боловч ерөнхий чиглэл дээшээ байна.

Дүрслэл:
Higher Highs (HH)
Higher Lows (HL)

2. Буурах чиг хандлага (Downtrend)

• Ханшийн өндөр болон доод цэгүүд дарааллан буурч буй.
• Энэ нь зах зээлд худалдагч тал хүчтэй байгааг харуулна.
• Өсөлт үзэгдэх ч, нийт хандлага нь бууралттай хэвээр байна.

Дүрслэл:
Lower Highs (LH)
Lower Lows (LL)

3. Хажуу чиглэл (Sideways / Range-bound)

• Ханш тодорхой нэг хүрээнд дээш, доош хөдөлж байгаа боловч ерөнхий чиглэл байхгүй.
• Энэ үед худалдан авагч, худалдагч талын хүч тэнцвэртэй байна.
• Ихэнхдээ томоохон чиг хандлагын өмнөх бэлтгэл үе болдог.

Дүрслэл:
Ханш support (тулгуур) болон resistance (эсэргүүцэл) түвшний хооронд хэлбэлзэнэ.

Чиг хандлагын мөчлөгүүдийг ойлгох нь

Зах зээлд ямар ч чиг хандлага дараах 4 үе шатыг дамждаг:

1. Агшин зуурын тогтвортой үе (Accumulation Phase)

Юу болдог вэ:

• Энэ үе шат нь зах зээл уналтаас гарч, үнэ тогтворжих үед эхэлдэг.
• Томоохон хөрөнгө оруулагчид (институцүүд) болон мэргэжлийн арилжаачид зах зээл сул, анхаарал татахгүй байхад аажмаар худалдан авалт хийж эхэлдэг.
• Үнийн хэлбэлзэл бага, ихэнх зах зээлийн оролцогчид одоо ч болгоомжтой, итгэл муутай байдалтай байна.
• Энэ үед нийт масс зах зээлд ордоггүй, гэхдээ ирээдүйн өсөлтийн суурь энд тавигддаг.

Арилжаачдад зориулсан зөвлөмж:

• Энэ үе шатанд чиг хандлага хараахан ил тод биш байдаг ч үнэ өсөх дохио аажмаар гарч эхэлдэг.
• Дүн шинжилгээ хийхдээ техникийн ба суурь шинжилгээ ашиглан тренд эхлэх магадлалыг тооцоолох нь чухал.

2. Өсөлтийн үе (Markup Phase)

Юу болдог вэ:

• Зах зээл дээр өсөлт тодорхой болж эхэлдэг.
• Үнийн өндөр болон доод цэгүүд дарааллан өсөж, шинэ чиг хандлага тогтдог.
• Масс зах зээлд орж ирж эхэлдэг — жижиг хөрөнгө оруулагчид, сошиал болон медиагаар дамжсан хэт өөдрөг хүлээлт нэмэгддэг.
• Эрэлт ихэссэнээр үнэ хурдтайгаар өсч, арилжааны идэвхжил нэмэгдэнэ.

Арилжаачдад зориулсан зөвлөмж:

• Энэ шат бол хамгийн ашигтай үе шат.
• Чиг хандлага батлагдаж, арилжаачид хангалттай баталгаатайгаар байр суурь эзлэх боломжтой болдог.
• Сэтгэл хөдлөлөөс ангид байж, дэг журамтай арилжаа хийх нь чухал.

3. Тархалтын үе (Distribution Phase)

Юу болдог вэ:

• Үнэ дээд түвшинд хүрсний дараа зах зээлд үл итгэл, тодорхой бус байдал үүсдэг.
• Томоохон тоглогчид байр сууриа хааж эхэлдэг бөгөөд энэ нь өсөлт саарч, зах зээл тэнцвэртэй байдалд орж буйг илтгэнэ.
• Үнэ өргөн хүрээнд хэлбэлзэх боловч ерөнхийдөө хажуу чиглэлд шилжиж, тодорхойгүй байдал давамгайлдаг.

Арилжаачдад зориулсан зөвлөмж:

• Ашиг авалтын хугацаа эхэлж байгааг ойлгож, байр сууриа хянуур удирдах хэрэгтэй.
• Эрсдэл нэмэгдэх тул хамгаалалтын стратеги (stop loss, trailing stop) ашиглах нь зүйтэй.

4. Буурах үе (Markdown Phase)

Юу болдог вэ:

• Үнэ буурч эхэлдэг бөгөөд ихэнх оролцогчид (ялангуяа хожим орсон жижиг арилжаачид) сандралд орж, байр сууриа хааж эхэлдэг.
• Эрэлт буурч, нийлүүлэлт давамгайлж, уналт түргэсдэг.
• Арилжаа багасч, итгэл унадаг.

Арилжаачдад зориулсан зөвлөмж:

• Энэ үед богино хугацааны бууралт руу чиглэсэн арилжаа (short selling) хийх боломжтой.
• Эсвэл хүлээх, ажиглах байр суурь барьж дараагийн Accumulation үеийг хүлээх нь ухаалаг шийдэл.

1 болон 2-р үе шат буюу агшин зуурын тогтвортой болон өсөлтийн үе бол арилжаачдын хувьд хамгийн үр ашигтай боломжуудыг агуулсан үе шат юм.
Хэрвээ та эдгээр үеийг эрт таньж чадвал, зах зээлийн хөдөлгөөнийг бусдаас өмнө ашиглаж, илүү өндөр үр дүнд хүрэх боломжтой.

Чиг хандлагыг илрүүлэх дохио

1. Зах зээлийн бүтэц өөрчлөгдөх

Тухайн ханшийн “higher highs” болон “higher lows” буюу дараалсан дээд, доод цэгүүд өөрчлөгдөж эхлэх нь шинэ чиг хандлагын анхны дохио болдог.

2. Volume буюу арилжааны хэмжээ нэмэгдэх

Үнэ өсч байгаа атлаа арилжааны хэмжээ өндөр байвал шинэ чиг хандлага баталгаажих магадлал өндөр. Харин үнэ өсч байгаа ч арилжааны хэмжээ буурвал "хуурамч хөдөлгөөн" байх магадлалтай.

3. Breakout буюу эсэргүүцэл/дэмжлэгийн түвшин эвдэх

Ханш удаан хугацаанд тогтсон эсэргүүцэл эсвэл дэмжлэгийн шугамыг хүчтэй эвдэх үед чиг хандлагын эхлэл байх боломжтой.

Ашиглах ёстой хэрэгслүүд ба арга техникүүд

1. Moving Averages (MA)

• 20, 50, 200 өдөр гэх мэт хугацаатай MA-г ашиглан хандлагыг тодорхойлох
• “Golden cross” (MA50 MA200-ийг дээш хөндлөн гарвал) → өсөлтийн дохио
• “Death cross” (MA50 MA200-ийг доош хөндлөн гарвал) → бууралтын дохио

2. MACD (Moving Average Convergence Divergence)

• Трендийн хүч, чиглэл, эргэлтийг тодорхойлоход тусална
• MACD шугам дохионы шугамыг дээшээс доош зөрвөл бууралтын, доороос дээш зөрвөл өсөлтийн дохио

3. RSI (Relative Strength Index)

• Хэт худалдан авалт (70-с дээш), хэт худалдах (30-аас доош) бүсээр тренд үүсэх магадлалтайг илэрхийлнэ

4. Price Action ба Support/Resistance

• График дээрх “swing high”, “swing low” түвшнүүдийг тэмдэглэж, хэрхэн эвдэж байгааг анзаар
• Candlestick patterns ашиглан эргэлтийн дохио хайх (hammer, engulfing, pin bar гэх мэт)

Үндсэн шинжилгээ ба чиг хандлага

1. Төв банкны бодлого

• Хүүгийн хэмжээ нэмэгдэж буй бол тухайн улсын валют үнэ цэнээ нэмэгдүүлдэг
• Мөнгөний нийлүүлэлт багассанаар (tightening) валют чангарна

2. Эдийн засгийн гол үзүүлэлтүүд

• GDP өсөлт
• Инфляц
• Ажилгүйдэл
• Худалдааны баланс

Эдгээрийн эерэг өөрчлөлт нь тухайн валютын өсөлтөд хүргэж болзошгүй.

3. Мэдээ, мэдээллийн нөлөө

• FOMC, ECB, BOE гэх мэт төв банкуудын мэдэгдэл
• NFP (Non-Farm Payroll), CPI (Consumer Price Index), PMI (Purchasing Managers Index) зэрэг гол мэдээний үр нөлөөг ойлгож сурах

Зах зээлийн сэтгэл зүй ба трендийн илрүүлэлт

1. Mass Positioning-г ойлгох

• IG Client Sentiment, Myfxbook Community Outlook ашиглан олон нийт аль чиглэлд байр суурьтай байгааг харах
• Масс хэт “buy” эсвэл “sell” байр суурь эзэлсэн бол зах зээл эсрэг чиглэлд эргэх магадлалтай

2. Fear & Greed индекс

• Зах зээл хэт шуналтай эсвэл хэт айдастай болсон үед чиг хандлага эргэх магадлалтай

Жинхэнэ трендийг хуурамч хөдөлгөөнөөс ялгах нь

• Breakout-ийн дараа “retest” хийж буй эсэхийг шалга: Хэрэв ханш түүхэн эсэргүүцлийг хүчтэй эвдсэний дараа буцаж тэр түвшинг шалгаад дахин өсвөл бодит тренд байх магадлалтай.
• Volume анализ: Үнийн хөдөлгөөнд хүчтэй арилжааны хэмжээ дагалдаж байгаа эсэхийг шалгах
• Давхар баталгаажуулалт: Дараалсан хэд хэдэн дохио зэрэг өгч буй үед илүү итгэлтэй оролт хийх

Практик жишээ: EUR/USD чиг хандлагыг олж илрүүлэх

Сценарийн тайлбар:

• EUR/USD удаан хугацаанд 1.0500–1.0600 хооронд хэлбэлзэж байв
• Ханш 1.0600 түвшинг хүчтэй эвдэж, арилжааны хэмжээ огцом нэмэгдэв
• RSI 50-иас дээш, MACD эерэг гарлаа
• ЕТБ хүүг нэмэгдүүлсэн мэдэгдэл хийв

→ Энэ бол өсөлтийн чиг хандлага үүсэх анхны баттай дохио.

Чиг хандлагыг олж харах гол зөвлөмжүүд

Зөвлөмж

Олон эх сурвалжаас баталгаажуул: Техник, үндсэн, сэтгэл зүйн шинжилгээг нэгтгэж шийдвэр гарга

“Accumulation” үед оролт хийх: Тренд бүрэлдэхийн өмнөх үед хамгийн ашигтай оролт болдог

Retest-ийг хүлээж сурах: Breakout болсны дараа дахин шалгасан тохиолдолд илүү итгэлтэй оролт

Position sizing-г удирдах: Боломжтой ч, эрсдэлээ зөв хянаж, алдагдлаа хязгаарлах

Backtest хийж турших: Стратеги, аргаа өнгөрсөн өгөгдөл дээр шалгаж үзэх

Зах зээлийн чиг хандлагыг бусдаас өмнө илрүүлэх нь маш том давуу тал бөгөөд таны арилжааны гүйцэтгэлийг мэдэгдэхүйц сайжруулж чадна. Гэхдээ энэ нь нэг л үзүүлэлт, эсвэл ганц таамаглал дээр суурилах биш, олон төрлийн шинжилгээг уялдуулж, дүн шинжилгээ хийх чадвар дээр тогтдог.

Та дээрх аргуудыг хэрэглэж сурвал зөв цагт, зөв зах зээлд, зөв чиглэлд оролцох чадвартай болно.